نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
پیاپی 23 (پاییز 1390)

بررسی فلور هر منطقه به دلیل اینکه حضور گیاهان و وضعیت آن ها را در منطقه نشان می دهد از اهمیت خاصی برخوردار است. در این بررسی مراتع ییلاقی پلور با مساحت 4600 هکتار و ارتفاع 2600 متر از سطح دریا در جنوب استان مازندران مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعه فلورستیک- فیزیونومیک منطقه به روش پیمایش زمینی در دو مقطع زمانی (اوایل فروردین و اواخر خرداد) نشان داد که در منطقه مورد بررسی تعداد 44 تیره، 157 جنس و 276 گونه گیاهی وجود دارد. تیره های Poaceae (45 گونه)، Astraceae (37 گونه)، Labiatae (22 گونه) و Fabaceae (21 گونه) مهمترین تیره های گیاهی موجود در منطقه بوده که در مجموع 6/45 درصد از کل گونه ها را شامل می شوند. جنس های Astragalus (9 گونه)، Agropyron (7 گونه) و Bromus (6 گونه) دارای بیشترین غنای گونه ای هستند. همی کریپتوفیت ها (51 درصد) و تروفیت ها (6/24 درصد) از مهمترین گروه های ساختاری طیف زیستی منطقه به روش رانکیه هستند. بررسی پراکنش جغرافیایی عناصر گیاهی بر اساس روش زهری نشان داد که 55 درصد از گونه های منطقه مورد بررسی به ناحیه رویشی ایران- تورانی تعلق دارند و 9/2 درصد از جهان وطن و سایر گونه ها چند منطقه ای می باشند که از بین آنها ایران- تورانی، مدیترانه ای و ایران- تورانی، مدیترانه ای، اروپا- سیبری از بالاترین درصد برخوردارند.

با توجه به عوارض کم گیاهان داروئی و گرایش بیش از پیش جوامع بشری به این مجموعه، تعیین حوزه های قابل دسترس و قسمت های مورد استفاده این قبیل گیاهان ضروری به نظر می آید. به همین جهت بررسی فلور داروئی اراضی گوناگون به دلیل حضور گیاهان متفاوت در مناطق مختلف از اهمیت خاصی برخوردار است. باید گفت گونه های گیاهی داروئی بخش قابل توجهی از فلور ایران را تشکیل داده و نقش عمده ای در ترکیب جوامع مختلف ایفا می نمایند. بدین منظور کفه ابرکوه با وسعت 1590 کیلومتر مربع و ارتفاع 1441 متر از سطح دریا در شرق شهرستان ابرکوه استان یزد مورد مطالعه قرار گرفت. جهت معرفی فلور داروئی این منطقه، در فصول مختلف گیاهان منطقه جمع آوری و با استفاده از فلورها شناسایی گردیدند. با این بررسی مشخص شد در این منطقه 31 گونه گیاهی داروئی وجود دارد. بیشترین گونه داروئی این منطقه متعلق به خانواده های Labiatae و Brassicaceae می باشد. گیاهان مذکور از نظر جغرافیای گیاهی متعلق به مناطق ایران- تورانی، مدیترانه ای، صحارا- سندی و جهانی هستند. همچنین از لحاظ شکل زیستی، تروفیت، کریپتوفیت، همی کریپتوفیت، کامفیت و فانروفیت را شامل می شود.

در این تحقیق اثر بیش تیمار تنظیم کننده پیکس بر درصد جوانه زنی، پارامترهای رشد، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و دو اسید آمینه پرولین و گلیسین بتائین دانه رست پنبه رقم سپید 2 در پاسخ به دو سطح شوری مورد بررسی قرار گرفت.آزمایش در غالب طرح کاملا تصادفی و دو غلظت از پیکس (10 و 15 گرم در لیتر) و دو سطح از نمک کلرید سدیم (150 و 350 میلی مول) در محیط پتری دیش انجام شد. دانه های پنبه در ابتدا به مدت 5 ساعت با دو غلظت از پیکس پیش تیمار شده و سپس به پتری های حاوی دو سطح از نمک منتقل و درصد جوانه زنی، طول ریشه، وزن تر و خشک دانه رست و نیز فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز و محتوای پرولین و گلی سین بتایین در دانه رست مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که تنش شوری به خصوص نوع شدید آن سبب کاهش درصد جوانه زنی و پارامترهای رشد دانه رست پنبه گشت و پرایمینگ با پیکس سبب بهبود صدمات ناشی از شوری بر این پارامترها شد. همچنین پرایمینگ با پیکس در غلظت 15 گرم در لیتر سبب افزایش معنی داری در فعالیت آنزیم کاتالاز در سطوح مختلف شوری شد در صورتیکه اثر این پرایمینگ بر فعالیت آنزیم پراکسیداز روند نزولی داشت. میزان پرولین و گلیسین بتایین نیز تنها در شوری متوسط در پیش تیمار با پیکس افزایش معنی داری یافت.

جهت تعیین رابطه همبستگی بین میزان قرائت دستگاه کلروفیل متر و میزان کلروفیل برگ و نیز تعیین رابطه آن با میزان نیتروژن و فتوسنتز برگ گیاه سویا، رقم سحر، آزمایشی به صورت کاملا تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام گردید. جهت انجام آزمایش ابتدا برگهای بوته های سویا که در مزرعه کشت شده بودند، از لحاظ اندازه، شکل، ضخامت، وزن و رنگ مقیاس بندی شده و میزان فتوسنتز، تعرق، هدایت روزنه ای و نیز میزان کلروفیل توسط دستگاه کلروفیل متر اندازه گیری گردید، سپس برگها از بوته جدا شده و به آزمایشگاه منتقل و محتوای کلروفیل آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که بین عدد کلروفیل متر و میزان فتوسنتز برگ ارتباط مستقیم و معنی داری وجود داشت، همچنین با افزایش اعداد مربوط به دستگاه کلروفیل متر که نشانگر افزایش میزان کلروفیل برگ می باشد، میزان تعرق برگ افزایش یافت. با افزایش عدد کلروفیل متر، محتوای کلروفیل کل، کلروفیل a،b و میزان نیتروژن برگ افزایش یافت و بین این متغیرها رابطه مثبت با همبستگی بالا بدست آمد.

اثر غلظت های مختلف کلرور نیکل (NiCl2) بر محتوای کربو هیدرات ها و پروتئین کل در برگ و میزان مالون دی آلدهید در ریشه گیاه لوبیا (Phaseolusvulgaris L.) مورد بررسی قرار گرفت. گیاهک های سه روزه به گلدان های محتوی محلول غذایی هوگلند در شرایط کنترل شده (16 ساعت روشنایی/ 8 ساعت تاریکی و دمای °C25 در روز و °C18 در شب) انتقال یافتند. گیاهان ده روزه با غلظت های مختلف کلرور نیکل (0 (شاهد)، 5، 10، 15، 20، 25، 30، 40 و 50 میکرومولار) به مدت 15 روز تیمار شدند. گیاهان در شرایط کنترل شده رشد کردند و بعد از پانزده روز تیماردهی، جهت سنجش های فیزیولوژیکی برداشت شدند. با افزایش غلظت کلرور نیکل در محیط کشت گیاه، افزایش معنی دار محتوای مالون دی آلدهیدMDA) ) در ریشه مشاهده شد که نشان دهنده تنش اکسیداتیو در گیاهان در معرض نیکل می باشد. همچنین افزایش پروتئین و افزایش کربوهیدرات های محلول در برگ در کلیه تیمارها نسبت به نمونه شاهد و نسبت به یکدیگر روند افزایشی معنی داری را نشان داد و کاهش کربوهیدرات های نامحلول در برگ در غلظت های بالای نیکل مشاهده گردید.

به منظور بررسی اثر فتوپریود و درجه حرارت بر درصد و عملکرد روغن ارقام گلرنگ در سال زراعی 1385 در مزرعه آموزشی تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فراهان که در فاصله 45 کیلومتری شمال شهرستان اراک قرار دارد، آزمایشی بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تاریخ های کاشت به عنوان عامل اصلی در شش سطح، به ترتیب شامل اول مهر، 15 مهر، 30 مهر، 15 آبان، 30 آبان و 15 آذرماه و عامل فرعی شامل ارقام گلرنگ پاییزه به نام های پدیده (LRV-51-51)، زرقان-279 و گلدشت (IL-111) بودند. صفاتی از قبیل ارتفاع گیاه، ارتفاع شاخه دهی، قطر ساقه، تعداد غوزه نابارور در گیاه، طول دوره رشد، درصد روغن وعملکرد روغن اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که عملکرد در تاریخ های کاشت پنجم و ششم به دلیل کاهش طول دوره رشد کاهش یافت. صفاتی چون تعداد شاخه فرعی در گیاه، تعداد غوزه در گیاه، تعداد دانه در غوزه و ارتفاع گیاه در تاریخ های کاشت تاخیری (پنجم و ششم) نسبت به تاریخ کاشت اول، دوم و سوم کاهش معنی داری داشت. بیشترین مقدار عملکرد روغن در تاریخ کاشت دوم و کمترین مقدار آن در تاریخ کاشت ششم بدست آمد. رقم پدیده بیشترین و رقم گلدشت کمترین عملکرد روغن را به خود اختصاص دادند.

برای بررسی اثر محلول پاشی اسیدبریک و کلرید کلسیم بر رشد رویشی، زایشی و انبارمانی توت فرنگی رقم سلوا آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد که فاکتور اول آن شامل مصرف اسید بریک در چهار سطح 0، 1، 5/1 و 2 پی پی ام، فاکتور دوم کلرید کلسیم در سه سطح 0، 1000 و 1500 پی پی ام بوده در هر کرت 24 بوته و در مجموع از 864 بوته استفاده شد. نتایج نشان داد که: سطح کلسیم (1000 و 1500 پی پی ام) بیشترین تاثیر را بر میزان پکتین ومواد جامد محلول داشته و سطح اسید بریک (صفر و 1 پی پی ام) بیشترین تاثیر را بر میزان پکتین داشته است بین سطح های مختلف اسید بریک سطح 2 پی پی ام بیشترین تاثیر را برمیزان مواد جامد محلول نشان داد.بین 3 سطح کلرید کلسیم در سطح 1درصد تفاوت معنی دار مشاهده شد، به طوری که سطح 1500 پی پی ام آن مانند اسیدبریکیعنی سطح 5/1 پی پی ام بیشترین تاثیر را بر ارتفاع گیاه داشته اند. در روز سوم پس از برداشت سطح 9 (کلرید کلسیم 1500 پی پی ام و اسید بریک صفر) و روز ششم پس از برداشتسطح 5 (کلرید کلسیم 1000 پی پی ام و اسید بریک صفر) بیشترین تاثیر را برمیزان انبارمانی داشتند.

بره موم ترکیبی است که از چرای زنبور عسل بر گیاهان ساخته می شود. عقیده بر این است که بره موم اثر درمانی یا پیشگیری کننده در التهاب، بیماری قلبی و حتی سرطان دارد. بیش از 300 ترکیب فعال از نظر زیستی در بره موم نواحی مختلف جهان شناسایی شده است. هدف از این مطالعه بررسی اثر عصاره اتانولی بره موم حاصل از چرای زنبورها در مراتع استان لرستان بر فعالیت ضدسرطانی بر رده سلول سرطانی لنفوسیت انسانی 60 بود.نخست عصاره اتانولی بره موم تهیه شد؛ سپس این عصاره با رقت های مختلف به محیط کشت سلول های لنفوسیت انسانی60اضافه شد. پس از 24 ساعت با استفاده از کیتMTT assayرشد و تکثیر سلولی این رده سلولی بررسی شد.عصاره اتانولی این نوع بره موم، موجب مهار وابسته به دوز با IC50=25μgr/ml در رشد و تکثیر رده سلولی لنفوسیت انسانی60شد. این نتایج نشان داد که عصاره اتانولی بره موم حاصل از چرای زنبور عسل در مراتع استان لرستان، حاوی ترکیباتی است که می تواند فعالیت ضدسرطانی داشته باشند. لذا این نوع بره موم و ترکیبات مرتبط با آن می تواند به عنوان روشی در پیشگیری و درمان این نوع سرطان بکار برد.